Odstąpienie od umowy kupna towaru zawartej na odległość
Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość czy poza lokalem przedsiębiorstwa w ramach 14-dniowego zwrotu przysługuje tylko i wyłącznie konsumentowi, gdy dokonał czynności prawnej z przedsiębiorcą.
Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 24 czerwca 2014 r., poz. 827) „konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów”.
Dla jasności „za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową” (art. 221 kodeksu cywilnego).
Stwierdzenie nieważności umowy z powodu wady oświadczenia woli
Natomiast jeśli umowę sprzedaży na odległość/poza lokalem przedsiębiorstwa zawarł Pan jako firma/przedsiębiorca, to niestety przedmiotowe prawo do odstąpienia na wyżej wymienionej podstawie Panu nie przysługuje.
W celu uchylenia się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli (czyli oświadczenia o wyrażeniu zgody na zawarcie umowy sprzedaży) musiałby Pan powołać się na błąd, podstęp lub groźbę.
Błąd musi być istotny i dotyczyć treści umowy (czyli np. właściwości przedmiotu). Błąd istotny to błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Nadto dodatkowo musi być ponadto spełniona jedna z trzech wskazanych niżej przesłanek, a mianowicie taka, że druga strona umowy (czyli Pana kontrahent):
- wywołała błąd swoim choćby niezawinionym zachowaniem albo
- o tym błędzie wiedziała lub
- z łatwością mogła ten błąd zauważyć.
Wykazanie wszystkich tych przesłanek – w razie sporu sądowego – będzie ciążyło na Panu pod rygorem przegrania sprawy.
Z kolei z podstępem mamy do czynienia wówczas, gdy błąd wywołała druga strona podstępnie. W przypadku podstępu błąd nie musi być istotny ani dotyczyć treści czynności prawnej.
Przez groźbę należy natomiast rozumieć zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś złego czynu (krzywdy) w celu przymuszenia go do złożenia oświadczenia woli o określonej treści. Groźba uzasadnia uchylenie się od złożonego oświadczenia woli jeśli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
W razie sporu sądowego również na Panu będzie ciążył obowiązek udowodnienia podstępu lub groźby pod rygorem przegrania sprawy.
Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone drugiej stronie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu (podstępu) – z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
Jeśli druga strona nie uzna, iż skutecznie uchylił się Pan od złożonego oświadczenia woli co do zawarcia umowy, wówczas będzie Pan musiał szukać ochrony przed sądem występując z tzw. pozwem o stwierdzenie nieważności umowy z powodu wady oświadczenia woli.
Niezgodność rzeczy sprzedanej z umową - rękojmia
Oczywiście może też Pan skorzystać z ochrony przewidzianej przez kodeks cywilny w ramach rękojmi za wady. Sprzedawca jest bowiem odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).
Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Wada fizyczna towaru stwierdzona przed upływem dwóch lat od zakupu
Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat.
Z wadą prawną mamy natomiast do czynienia jeśli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu.
Kiedy sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi
Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy (wybór co do zasady należy do kupującego), chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. W terminie jednego roku licząc od dnia stwierdzenia wady kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Przy czym kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Wymiana rzeczy na wolną od wad lub usunięcie wady
Nadto jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady.
Jakie roszczenia przysługują kupującemu względem sprzedawcy
Zatem kupującemu przysługują względem sprzedawcy cztery roszczenia:
- roszczenie o obniżenie ceny,
- prawo do odstąpienia od umowy,
- roszczenie o wymianę rzeczy,
- roszczenie o usunięcie wady.
Wybór roszczenia co do zasady należy do kupującego z wyżej wymienionymi ograniczeniami.
Nadto warto pamiętać, iż przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
Poza tym upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Tym samym, jeśli rzeczywiście zakupiony przez Pana towar jest dotknięty wadą, to może Pan spróbować – w wyżej wymienionym terminie – odstąpić od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla Pana wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Przed złożeniem stosownego oświadczenia sprzedawcy warto jednak zapoznać się z treścią Waszej umowy, czy odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie została w jakikolwiek sposób ograniczona. Wyżej opisane zasady znajdą bowiem zastosowanie tylko wówczas, gdy umowa nie stanowi inaczej.
Jeśli druga strona nie uzna Pana odstąpienia od umowy i nie zwróci ceny, wówczas należy wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę równowartości ceny w związku z odstąpieniem od umowy z uwagi na uprawnienie wynikające z rękojmi. Niestety ciężar udowodnienia istnienia wady będzie ciążył przed sądem na Panu.
